Hersenschimmen- Bernlef
Auteur: Bernlef
Titel: Hersenschimmen
Plaats en jaar van uitgave: Querido’s uitgeverij,
Amsterdam/Antwerpen, 2016 ( 59e druk)
Eerste druk: 1984
Aantal Pagina’s: 176
Genre: psychologische roman
Motto: A
touching dream to which we are lulled, but wake from separately. –Philip Larkin
Samenvatting:
Maarten Klein is 71 jaar oud, hij en zijn vrouw Vera wonen
samen in Gloucester, vlak bij Boston. Van origine zijn ze Nederlands. Maarten
begint van de ene op de andere dag te dementeren. Zijn tijdsbesef verdwijnt als
eerste, later denkt hij naar zijn werk te moeten, terwijl hij al jaren
gepensioneerd is. Zijn herkenningsvermogen neemt steeds meer af en zijn vrouw
kan het niet meer aan. Er komt hulp in huis en ondertussen verdwijnt Maarten
steeds verder in zijn eigen wereld van losse flarden, zijn leven is geen
eenheid meer en alles loopt door elkaar. Hij holt achteruit.
Recensie Bernlef Hersenschimmen
Hersenschimmen is geschreven door J. Bernlef, het is in 1984
uitgegeven. Hendrik Jan Marsman is geboren op 14 januari 1937 in Sint Pancras
(Noord west Nederland). Hij is beter bekend onder zijn pseudoniem J. Bernlef.
In zijn leven heeft hij onder verschillende pseudoniemen werk gepubliceerd, dit
waren romans, verhalenbundels, gedichtenbundels en vertalingen. Zijn
debuutboeken waren Kokkels en Stenen Spoelen, beiden uitgegeven in 1960. Deze
bestaan uit gedichten (Kokkels) en verhalen (Stenen Spoelen) die hij instuurde
voor de Reina Prinsen Geerligsprijs.
Vanaf de jaren zestig begon hij ook met het vertalen van
Zweedse gedichten. Ook schreef hij recensies voor verschillende kranten en
begon hij samen met G. Brands en K. Schippers het tijdschrift Barbarber. Hij
had veel belangstelling voor Jazz en dit kwam vaak terug in zijn gedichten. Het
werk van Bernlef is erg vaak bekroond met prijzen. In 2008 schreef hij het
boekenweek geschenk. Vlak voor zijn dood op 29 oktober 2012 in Amsterdam, kwam
zijn laatste boek uit.
Het boek Hersenschimmen schreef hij in 1984 en betekende
zijn doorbraak naar een breder publiek. Inmiddels zijn er van de Nederlandse
versie bijna een miljoen exemplaren verkocht en is het boek gepubliceerd in 10
andere talen. In 1988 werd het verhaal verfilmd.
Het verhaal is een psychologische roman, met dementie in de
hoofdrol, maar dat is niet alles. Het is ook een liefdesverhaal ‘met een
tragisch einde’.
Ik verwachtte niet veel van het boek, omdat het normaal niet
mijn stijl is. Toch maakt de achterkant nieuwsgierig, hierom heb ik het een
kans gegeven.
Het verhaal gaat over Maarten Klein, een 71 jarige man die
van de ene op de andere dag begint te dementeren. Maarten is getrouwd met Vera
en samen wonen ze in Gloucester, vlakbij Boston. Ze komen van origine uit
Nederland en hebben daar twee kinderen, Kitty en Fred. Maarten verliest steeds
meer het besef van de werkelijkheid. Dit uit zich eerst in het vergeten van de
tijd en naar zijn werk gaan, terwijl hij met pensioen is. Later breekt hij
deuren open en herkent hij mensen niet meer. Vera’s liefde voor hem is groot,
maar de Maarten van vroeger herkent ze haast nooit meer terug.
Hersenschimmen is een bijzonder boek, je kruipt als het ware
in het hoofd van een dementerende man. We hebben allemaal wel een beeld van
dementie, maar wanneer je dit verhaal gelezen hebt, krijg je er een hele andere
kijk op. Je krijgt alle gedachtenspinsels mee van de hoofdpersoon, waardoor je
duidelijk voelt in wat voor verwarring hij terecht gekomen is. Niet voor
iedereen zal het even snel duidelijk zijn wat de realiteit is en wat hij zich
in beeld, dat zou voor deze mensen een minpunt zijn. Maar, wanneer je het zelf
goed doorhebt wat er in het verhaal gebeurd, denk ik dat je volop begrijpt wat
Maarten doormaakt. Ik vind persoonlijk dat dit verhaal gelezen moet blijven
worden, er is nog veel onbegrip voor psychische ziekten en met name voor
dementie. Dit boek is erg leerzaam en ik denk dat mensen hierdoor ook met meer
begrip naar dementerenden zullen kijken. Het verhaal is niet erg gedateerd, de
intermenselijke communicatie is van alle tijden en bepaalde uitvindingen spelen
geen belangrijke rol.
Dit verhaal is een verhaal waar je niet omheen kunt. Doordat
het vanuit de ik-vorm geschreven is komt het goed binnen en kan je je goed
inleven in de hoofdpersoon. Naar mijn mening is het een erg leerzaam boek, maar
ook erg emotioneel. Het is best heftig hoe erg Maarten verward raakt en hoe
Vera eigenlijk haar man steeds verder verliest. Het heeft mijn verwachtingen
overtroffen en ik raad iedereen aan dit boek te lezen, omdat iedereen ergens in
zijn leven met dementie te maken krijgt en hierdoor zal je het beter begrijpen.
Bron autobiografie Bernlef: http://www.bernlef.net/web/Biografie.htm
